Street art to dziedzina sztuki obejmująca dzieła tworzone w przestrzeni publicznej. Sztuką uliczną są graffiti, murale, instalacje plastyczne, happeningi, performance, szablony, wrzuty czy wlepki. Forma nie ma znaczenia i ogranicza ją wyłącznie wyobraźnia twórcy. Zasadniczym celem street artu jest wywołanie emocji u odbiorcy, by zwrócił uwagę na podjęty przez artystę problem. Warszawskie ulice są pełne tak pojmowanej sztuki. Gdzie szukać najciekawszych przypadków?
Termin „street art” został po raz pierwszy użyty prawdopodobnie przez Allana Schwartzmana w połowie lat 80. XX wieku, co dało początek nowej formie sztuki. Street art nie ma określonych reguł. Każdy artysta tworzy co chce, tym co chce i gdzie chce.
Murale i graffiti
Warszawa uznawana jest za polska stolicę street artu. Warszawskie ulice przyciągają nie tylko lokalnych artystów, ale także twórców z całego świata, którzy zdobią elewacje budynków swoimi artystycznymi wizjami. Alternatywna sztuka w mieście to czasem komentarz do bieżących wydarzeń, ciekawa opowieść, a innym razem inspiracja do refleksji dotyczącej zjawisk lokalnej czy europejskiej kultury.
O ile niektóre graffiti powstają w nielegalny sposób i są często uważane za akt wandalizmu, istnieją również dedykowane miejsca, gdzie artyści mogą swobodnie wyrażać swoją kreatywność. Na pograniczu Ursynowa i Mokotowa znajduje się wiele miejsc idealnych do graffiti wzdłuż ul. Dolina Służewiecka. Przejścia podziemne oraz filary wiaduktów stają się płótnem dla artystów, którzy tworzą imponujące murale, wykorzystując kształty podpór jako elementy malowanych postaci.
Jednym z miejsc na legalne graffiti w Śródmieściu jest Rondo Sedlaczka. Ten rejon dzielnicy wyróżnia się dużą ilością i wysoką jakością murali. Dolna część ronda jest zagospodarowana przez cenionych artystów street art, a górna część to murale dedykowane fanom Legii. Na Woli sztuce ulicznej poświęcona jest Galeria Tybetańska.
Gdzie szukać street artu
Wiele efektownych murali można spotkać na Pradze Północ, m.in. w okolicach Ronda Starzyńskiego. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych murali w tej dzielnicy jest ogromny portret Jana Pawła II na budynku przy ul. Ząbkowskiej. Murale na Muranowie (np. ul. Anielewicza) tworzone są czasem przez znanych artystów. Nawiązują do historii dzielnicy, a także do spraw współczesnych.
Na Woli (ul. Żelazna) murali trzeba szukać na ścianach dawnych hal przemysłowych. Natomiast na Starym Mieście oglądamy na murach historię, choć są też takie malowidła ścienne, które w nowoczesny sposób odzwierciedlają lokalną kulturę.
Historia murali warszawskich
Mural to dekoracyjne malarstwo ścienne, najczęściej monumentalne, czyli tworzone na ścianach budynków. Street art w Warszawie ma długą tradycję, której korzenie sięgają okresu PRL. W tamtych czasach był to najczęściej instrument propagandy obliczony na tani efekt polityczny. W okresie ostatnich kilkunastu lat sztuka uliczna w stolicy przeżywa renesans, dzięki czemu Warszawa stała się galerią pod gołym niebem.
Do najbardziej znanych murali warszawskich należy malowidło na rondzie Czterdziestolatków przedstawiające historię Warszawy i jej mieszkańców. Na Pradze znajduje się mural upamiętniający bohaterów Powstania Warszawskiego, który oddaje hołd ich poświęceniu i odwadze. W Pałacu Kultury i Nauki zwraca uwagę ogromny mural poświęcony ekologii.
Na budynku przy ul. Wolskiej 77 umieszczony jest mural upamiętniający Kazimierza Deynę, legendarnego piłkarza Legii Warszawa i reprezentacji Polski. Mural przy ul. Nowolipki 9B nawiązuje do postaci Janusza Korczaka, a ten przy alei Solidarności 173 przedstawia charakterystyczne budynki dzielnicy, w tym zabytkowe kamienice oraz współczesne zabudowania.
Najlepsze galerie sztuki ulicznej
Przy ul. Nowy Świat 18/20 znajduje się mural upamiętniający legendarną polską artystkę Olgę Jackowską. Portret Kory – Ostatniej Królowej Polskiej Piosenki wkomponowany jest w rosnący obok kasztanowiec, którego gałęzie w zależności od pory roku imitują włosy piosenkarki. Przy Stalowej 46 znajdziemy mural przedstawiający kolorowe kury, humorystyczne i barwne dzieło nawiązujące do wiejskiego charakteru tej części Pragi.
Malowidło ścienne przy Wileńskiej 11 przedstawiające gigantycznego misia stało się jednym z ulubionych murali mieszkańców i turystów odwiedzających dzielnicę. Na rogu ulic 11 Listopada i Ratuszowej powstał mural przedstawiający sokoła symbolizującego odrodzenie i siłę Pragi, która przetrwała liczne przemiany i trudne czasy. Przy ul. Inżynierskiej 3 można znaleźć mural przedstawiający gigantyczną pszczołę. Mural ma na celu zwrócenie uwagi na ekologię i rolę pszczół w miejskim ekosystemie.
Festiwale street artu
Warszawskie festiwale street artu przyciągają najzdolniejszych artystów z całego świata, a ich prace stają się trwałym elementem miejskiego krajobrazu. Do najważniejszych wydarzeń z tego cyklu należy Festiwal Sztuka Ulicy, który jest doroczną okazją do podziwiania talentów i zaangażowania lokalnych artystów. Natomiast Urban Forms zamienia przestrzeń miejską w galerię sztuki pod gołym niebem.
Największym przeglądem sztuki miejskiej w Polsce jest Urban Art Area. Podczas ubiegłorocznej wystawy zostało zaprezentowanych ponad 500 obiektów autorstwa niemal 80 najwybitniejszych i najciekawszych twórców uprawiających live painting, murale, graffiti, sitodruk, wlepki czy interaktywne instalacje.
Twórcy, w tym warszawscy artyści uliczni pokazali swoje charakterystyczne style w specjalnie zaaranżowanych autorskich przestrzeniach. Byli to m.in. SEPE, NeSpoon, Proembrion, Chazme718, Noriaki, Pener, Cekas, Fruit of the Lump, Seikon, Sicoer, Młody Dron oraz Finer.
